INSIGHTS FROM SOMMELIERS

| Homeland of Wine Magazine |

Lechkhumi is located in the northeastern part of western Georgia. To the east, it borders Racha, to the north – Kvemo Svaneti, to the west – the mountains of Samegrelo, and to the south – Imereti. It includes the villages of the Tsageri municipality and the valleys of three rivers – Rioni, Tskhenistskali, and Lajanura.

This region is known for its rich winemaking traditions.Tvishi (a naturally semi-sweet wine crafted from the Tsolikouri grape variety) is a PDO wine from the Lechkhumi region. Orbeluri Ojaleshi, primarily grown in the village of Orbeli and its surroundings, must also be noted (this variety has nothing in common with Megruli Ojaleshi), as well as Okureshis Usakhelouri, another PDO wine.

History

In Lechkhumi Viticulture and winemaking were highly developed. Almost every village in the region was engaged in this agricultural practice. In the 19th century, the total area of vineyards reached 2,300 hectares. The low-growing vineyards were referred to as Chkhirodi, while those raised on trees or elevated structures were known as Khemamuli. In Lechkhumi, there was also a tradition of training grapevines on trellises, known as Talavari, where the vines were allowed to climb and spread.

Grape varieties were categorised based on whether they were grown as Chkhirodi or Khemamuli. Chkhirodi varieties included Titmosula, Abkhazuri, Kuntsmagari, Kedura, Khikhvi, Usakhelouri, and Tskhvediani, while Khemamuli varieties included Portuka and Nagutnouri. However, some grape varieties, such as Cabistoni, Tsitska, and Tsitilouri, were cultivated using both methods. In Lechkhumi, during the second half of the 20th century, the most widespread grape variety was Tsolikouri, followed by Ojaleshi and Usakhelouri.

NIKOLOZ KHOMASURIDZE
Sommelier

Tazo Tamazashvili
The best sommelier of Georgia, 2018

SABA KITIASHVILI
Sommelier

Tazo Tamazashvili: The main theme of this issue of Homeland of Wine is Lechkhumi. We will discuss this mountainous region and its prospects, drawing parallels with regions in Europe and the New World in terms of climate, soils, grape varieties, the stylistic richness of wines, and development paths.

Nikoloz Khomasuridze: Lechkhumi is a mountainous region in western Georgia, with elevations ranging from 400 to 1,200 metres above sea level. Most of the vineyards are cultivated at altitudes of 400 to 650 metres , although some are found at even higher elevations. The Lechkhumi region is surrounded by mountains and hills, bordered by the Racha Range and Khvamli Mountain. The northern part of the region is well protected from climatic influences, while the southern part is enclosed by high mountains, which gradually slope downward, creating a feature known as Gavakeba (levelling into a plain), providing an outlet towards Imereti. Although Lechkhumi is a neighbouring region to Racha, the climate in its southern part resembles that of central Imereti.

The viticulture zones of Lechkhumi fall within a single administrative district—Tsageri—which includes two PDO microzones: Okureshis Usakhelouri and Tvishi.

The territory of Lechkhumi is traversed by three rivers: Tskhenistskali, Rioni, and Lajanura. Each riverbed, in some sections, becomes so narrow and forms such steep slopes that the development of terraced viticulture is quite feasible in this region.

Based on these rivers, Lechkhumi can be divided into three micro-regions, each with unique conditions for viticulture. This natural feature, combined with local grape varieties, soil diversity, and climatic factors, constitutes one of the region’s greatest assets. Lechkhumi features a humid climate with long, warm summers and moderately cold winters. Throughout the year, Lechkhumi enjoys a considerable number of days with balanced precipitation. The high temperatures of July and August are followed by hot days and relatively cool nights in September and October. These conditions help concentrate sugar in the grapes, while reduction in acidity happens gradually. As a result of these natural conditions, Lechkhumi is well-suited for producing high-quality red and white wines with vibrant acidity.

Saba Kitiashvili: What stylistically distinguishes Lechkhumi wines is their high sugar content and acidity, in addition to their minerality. These natural qualities are essential for producing excellent crisp wines. Consequently, Lechkhumi winemakers have the freedom to explore various directions, including the production of sparkling wines.

Lechkhumi is a small viticultural area with relatively few vineyards. Here, vineyards are primarily old, cultivated and staked in high, vertical styles. The ridges to the north and the river canyons descending to the south protect the vineyards from spring frosts. Occasionally, debris from the mountains enriches the vineyards below with nutrients. Most vineyards are situated on the slopes and lowlands of these canyons. Overall, Lechkhumi’s climatic and soil conditions allow for the production of high-sugar, high-mineral, and high-acidity wines. Although Lechkhumi is mentioned as part of the Racha-Lechkhumi region, it is significantly different from Racha.

In addition to Usakhelouri, the primary red grape variety of Lechkhumi, other notable varieties include Orbeluri Ojaleshi and Tsolikouri (which is excellent for classic wines). Unlike other regions, Lechkhumi provides the opportunity to fully ripen Orbeluri Ojaleshi, resulting in intriguing medium-bodied red wines.

Tazo Tamazashvili: Lechkhumi is one of the oldest regions for wine production. Today, we find small family-owned wineries here, and the vineyard areas are also modest. Most Lechkhumi winemakers practise natural winemaking.

As for the region’s flagship variety, Usakhelouri, it is now one of the most expensive grape varieties in Eastern Europe. During the Soviet era, naturally semi-sweet wines were produced from Usakhelouri, which was in high demand at the time. This focus on semi-sweet wines unfortunately hindered the region’s progress and became a major obstacle to its development in the modern global market. Today, naturally semi-sweet red wines are not particularly popular, yet Usakhelouri can produce excellent dry wines.

Saba Kitiashvili: Soviet-era preferences and high prices led to naturally semi-sweet Usakhelouri being purchased mainly by consumers with high purchasing power, though few were familiar with its specific flavour profile. As a result, dry wines from Usakhelouri ceased to be made in recent years. Consequently, the interest in Usakhelouri among true wine enthusiasts diminished due to its high price and established style. Nevertheless, Usakhelouri is excellent for producing even light, red dry wines.

Tazo Tamazashvili: Given its rich winemaking tradition, Lechkhumi needs the type of development that will allow it to establish itself alongside other small, renowned regions. Lechkhumi certainly has the potential to do so, thanks to its unique location, climate, soil, and grape varieties.

For development however, it is crucial to conduct soil research, establish vineyards in appropriate terroirs, and diversify wine styles. While Lechkhumi is a small region, it has an abundance of terroirs. It offers the potential to produce a range of sparkling wines (with Tsolikouri being a valuable asset for winemakers) as well as sweet wines, given that naturally semi-sweet Tvishi is one of the region’s key specialties.

Saba Kitiashvili: Our generation’s worldview and approach to winemaking are entirely different from those of previous generations. We are familiar with the winemaking practices, terroirs, and experiences of the entire world. When you understand the experience of small regions like Lechkhumi, you can apply this knowledge to the Georgian reality, which I find very significant In this regard, one standout is the smaller winery Barbale’s Marani and its winemaker Tornike Matitashvili, who has demonstrated excellent experience and results in producing Lechkhumi wines. While we are well-acquainted with the exceptional character of Tvishi, few are aware of the potential for producing dry wines from local grapes.

Lechkhumi stands out for its diverse grape varieties. For instance, Tsolikouri is excellent for producing wines with a wide range of profiles, while Orbeluri Ojaleshi still needs considerable research and exploration. Additionally, Usakhelouri—traditionally used for red dry and dessert wines—offers intriguing possibilities for still rosé or even sparkling wines. Winemakers working with Usakhelouri in Lechkhumi should aim to explore these options rather than confining themselves to naturally semi-sweet wines. Stylistic diversity is crucial for Lechkhumi’s development.

Tazo Tamazashvili: Local small producers must consider modern global market trends, produce wines that are in demand today, and not limit themselves to a single market. They should do this thoughtfully and aim to elevate Lechkhumi to a new category—one where it stands alongside renowned wine regions like Italy’s Alto Adige.

Today, wines on global shelves are categorised by their location and terroirs, such as high-altitude regions. Lechkhumi can be placed in this category alongside regions like Italy’s Alto Adige, Germany’s Rheingau, and others.

Lechkhumi’s climate, influenced by its proximity to Svaneti in the north, is somewhat harsh. The region has many rocky areas unsuitable for vineyards. However, the lower soils are alluvial and light loamy, with a 10-15% lime content, making them very promising for the wine styles we’ve discussed.

Nikoloz Khomasuridze: The PDO microzone of Tvishi is located on the right bank of the Rioni River. The area’s relief features slopes with varying exposures, from gently to moderately inclined, with some small terraced levelling. The overall incline of the vineyards predominantly faces south and southeast. Tvishi is registered as a naturally semi-sweet wine, but there is potential for adjustments, similar to what is possible with Okureshis Usakhelouri. Here, winemakers have the opportunity to produce Usakhelouri wines in three categories: dry, naturally semi-dry, and naturally semi-sweet. A good example is the dry Tsolikouri from the family-owned Alpana’s Marani (village of Alpana), which is known for its crisp, bright acidity and a racy, long finish. It’s worth noting that naturally semi-sweet wines have become so popular with industrial producers, that small wineries simply cannot compete with them on price. Additionally, the specialised equipment needed to produce high-quality naturally semi-sweet wines presents a significant challenge for these smaller wineries.

Tazo Tamazashvili: If a small winemaking region is to be associated with sweet wines, it should at least have a rich history similar to that of Sauternes, which is made from specially cultivated vineyards. Lechkhumi has the potential for this, but it will take years to develop. If the region creates the right conditions for vineyards to enable grapes to be affected by noble rot ‘Botrytis cinerea’, as is done in Bordeaux’s Sauternes and Barsac regions, then it will be possible to produce high-quality, prestigious, sweet wines. It’s not necessary for these wines to be solely industrially produced.

Perspectives

Tazo Tamazashvili: Before new vineyards are planted or existing ones are renewed, it is essential to conduct soil analysis in Lechkhumi to avoid planting the wrong grape varieties in unsuitable locations. Vineyards require continuous development, and this process should not cease 7-10 years after they are established. My wish is that in a small region like this, which should not rely on industrial production, the vineyards will be entirely organic. I’m not necessarily referring to biodynamics, as that is a personal choice for the viticulturist. However, I believe organic cultivation is crucial, as it will attract wine connoisseurs and sommeliers to Lechkhumi, who will bring wines from this small region to prominent shelves.

Saba Kitiashvili: What could be better than having a small wine cellar where you can show visitors your small terroir, talk to them about its special qualities, let them taste the wine made from that very terroir, and introduce them to local cuisine? This should be the starting point for small wineries in Lechkhumi—to have small tourist spaces alongside their wine production. It would also be beneficial for the local winemakers to unite, as we have seen successful examples of this in other regions of Georgia. Such collaboration would advance Lechkhumi because the most significant progress in developing the region comes from the actions and decisions of local winegrowers and winemakers.

We mentioned the potential for terraced vineyards earlier, which is entirely feasible in this area and would further enhance tourism opportunities. Lechkhumi has been blessed with these unique conditions by nature, and they must be used effectively.

ლეჩხუმი

ლეჩხუმი დასავლეთ საქართველოს ჩრდილო-აღმოსავლეთით მდებარეობს. აღმოსავლეთით მას რაჭა ესაზღვრება, ჩრდილოეთით – ქვემო სვანეთი, დასავლეთით – სამეგრელოს მთები, სამხრეთით – იმერეთი. მოიცავს ცაგერის მუნიციპალიტეტს, სამი მდინარის – რიონის, ცხენისწყლისა და ლაჯანურის ხეობის სოფლებს.

ტვიში (ცოლიკოურის ჯიშის ყურძნისგან დამზადებული ბუნებრივად ნახევრად ტკბილი ღვინო) ლეჩხუმის მხარის ადგილწარმოშობის ღვინოა. აღსანიშნავია ორბელური ოჯალეში, რომელიც ძირითადად, სოფელ ორბელსა და მის მიდამოებში მოჰყავთ (ამ ჯიშს არაფერი აქვს საერთო მეგრულ ოჯალეშთან) და ოყურეშის უსახელოური – ადგილწარმოშობის დასახელების ღვინო.

ისტორია

ლეჩხუმში მევენახეობა-მეღვინეობა მაღალ დონეზე იდგა. მეურნეობის ამ დარგს თითქმის ყველა სოფელში მისდევდნენ. 19-ე საუკუნეში ვენახების საერთო ფართობი 2 300 ჰექტარს აღწევდა. დაბალ ვენახს ჩხიროდს უწოდებდნენ, ხოლო ხეებზე აშვებულს ანუ მაღლარს ხემამული ეწოდებოდა. ლეჩხუმში ვაზის ტალავრად (მაღალ ბოძზე გადებულ სარზე გასული ვაზი) გაშვების წესიც ყოფილა გავრცელებული. ერთმანეთისაგან ანსხვავებდნენ ჩხიროდისა და ხემამულის ვაზის ჯიშებს. პირველს მიეკუთვნებოდა: თითმოსულა, აფხაზური, კუნწმაგარი, ქედურა, ხიხვი, უსახელოური, ცხვედიანი, მეორეს – ფორთუკა, ნაგუთნოური. ზოგიერთი ჯიში კი ჩხიროდაც ჰქონდათ და ხემამულადაც, მათ შორის, კაბისტონი, ციცქა, წითილოური. ლეჩხუმში 20-ე საუკუნის მეორე ნახევარში ყველაზე მეტად ცოლიკოურის ჯიშის ვაზი იყო გავრცელებული, რასაც მოსდევდა ოჯალეში და უსახელოური.

თაზო თამაზაშვილი: Homeland of Wine-ს მთავარი თემა ლეჩხუმია. ჩვენ ვისაუბრებთ ამ მაღალმთიან რეგიონსა და მის პერსპექტივებზე. გავავლებთ პარალელებს ევროპისა და ახალი მსოფლიოს რეგიონებთან კლიმატის, ნიადაგების, ჯიშების, ღვინოების სტილისტიკური სიმდიდრისა და განვითარების გზებს შორის.

ნიკოლოზ ხომასურიძე: ლეჩხუმი დასავლეთ საქართველოს მაღალმთიანი რეგიონია, რომლის სიმაღლე ზღვის დონიდან 400-1200 მეტრით განისაზღვრება. სამეწარმეო ვენახები აქ მეტწილად 400-650 მეტრის სიმაღლეზეა გაშენებული. ზოგიერთ ნაწილში უფრო მაღალ სიმაღლეებზეც ვხვდებით. ლეჩხუმის რეგიონი მთებითა და გორაკებითაა გარშემორტყმული, ესაზღვრება რაჭის ქედი, ხვამლის მთა. კლიმატური თვალსაზრისით მისი ჩრდილოეთი მხარე კარგად არის დაცული. სამხრეთი ნაწილი წარმოადგენს მაღალი მთებით შემოფარგლულ ადგილს, სამხრეთ ნაწილისკენ კი მთები დაბლდება და ხდება ე.წ. გავაკება, რომელიც გასავალს ქმნის იმერეთისკენ. მიუხედავად იმისა, რომ ლეჩხუმი რაჭის მეზობელი რეგიონია, მისი სამხრეთი ნაწილის ჰავა შუა იმერეთისას უფრო ჰგავს.

ლეჩხუმის მევენახეობის ზონები შედის ერთ ადმინისტრაციულ რაიონში – ცაგერში, რომელშიც გვაქვს ორი ადგილწარმოშობის დასახელების მიკროზონა – ოყურეშის უსახელოური და ტვიში.

ლეჩხუმის ტერიტორია სამი მდინარით არის დასერილი: ცხენისწყალი, რიონი და ლაჯანურა. თითოეული მდინარის კალაპოტი ზოგიერთ ნაწილში იმდენად ვიწრო და ძლიერად დაქანებულ ფერდობებს ქმნის, რომ ამ რეგიონში ტერასული მევენახეობის განვითარებაც თავისუფლად არის შესაძლებელი.

ამ მდინარეების მიხედვით ლეჩხუმი შესაძლებელია დაიყოს სამ მიკრორაიონად, რადგან თითოეულის ხეობა, მევენახეობის განვითარების თვალსაზრისით, სხვადასხვა პირობებით ხასიათდება. სწორედ ეს ბუნებრივი მოცემულობა გახლავთ ამ რეგიონის ერთ-ერთი ყველაზე დიდი სიმდიდრე, რა თქმა უნდა, ადგილობრივ ვაზის ჯიშებთან, ნიადაგების მრავალფეროვნებასა და კლიმატურ ფაქტორებთან ერთად. რეგიონი ხასიათდება ნოტიო კლიმატით, ხანგრძლივი, თბილი ზაფხულითა და ზომიერად ცივი ზამთრით. აქ, წლის განმავლობაში, ნალექებთან დაბალანსებული დღეების დიდი რაოდენობაა. ივლისისა და აგვისტოს საკმაოდ მაღალ ტემპერატურას, სექტემბერ-ოქტომბერში ცხელი დღეები და საკმაოდ გრილი ღამეები ენაცვლება. ეს პირობები ხელს უწყობს ყურძენში შაქრის კონცენტრაციის მატებას, მჟავიანობის კლება კი საკმაოდ ნელა მიმდინარეობს. სწორედ ამ ბუნებრივი პირობების წყალობით, ლეჩხუმში შესაძლებელია უმაღლესი ხარისხის, ცოცხალი მჟავიანობით გამორჩეული წითელი და თეთრი ღვინოების დამზადება.

საბა ქიტიაშვილი: რაც სტილისტიკურად ლეჩხუმის ღვინოებს გამოარჩევს, მაღალშაქრიანობასთან ერთად, მაღალი მჟავიანობა და მინერალურობაა. ეს არის ის ბუნებრივი შესაძლებლობები, რაც კარგი ცინცხალი ღვინოების დასამზადებლადაა საჭირო. აქედან გამომდინარე, ლეჩხუმელ მეღვინეებს თავისუფლად შეუძლიათ ბევრ მიმართულებაზე და მათ შორის ცქრიალა ღვინოების წარმოებაზეც იფიქრონ.

ლეჩხუმი მევენახეობა-მეღვინეობის პატარა მხარეა, მცირერიცხოვანი ვენახებით. აქ, ძირითადად, მაინც ძველი, მაღლარი და ვერტიკალური სტილით, ჭიგოზე გაშენებული ვენახები გვხვდება. ჩრდილოეთის მხრიდან მოქცეული ქედები და სამხრეთისკენ ჩამომავალი მდინარის კანიონები კარგად იცავს აქაურ ვენახებს გაზაფხულის წაყინვებისგან. დროდადრო მთებიდან ჩამომავალი ნარეცხი ქანები კი ფერდობის ქვემოთ არსებულ ვენახებს საკვები ნივთიერებებით ამდიდრებს. ვენახების უმრავლესობა სწორედ ამ კანიონების ფერდობებსა და მათ დაბლობებზეა განლაგებული. საერთო ჯამში, ლეჩხუმის კლიმატურ-ნიადაგური პირობები გვიქმნის მაღალშაქრიანი, მაღალმინერალური და მაღალმჟავიანი ღვინოების მიღების საშუალებას. მიუხედავად იმისა, რომ მეღვინეობის რეგიონად ლეჩხუმი რაჭასთან ერთად (რაჭა-ლეჩხუმის რეგიონი) მოიხსენიება, ისინი ერთმანეთისგან მაინც მნიშვნელოვნად განსხვავდება.

ლეჩხუმის მთავარი წითელყურძნიანი ვაზის ჯიშის – უსახელოურის გარდა, საინტერესო ჯიშებს წარმოადგენს ორბელური ოჯალეში და ცოლიკოური (შესანიშნავია კლასიკური ღვინოებისთვის). სხვა რეგიონებისგან განსხვავებით, ლეჩხუმი გვაძლევს საშუალებას, ორბელური ოჯალეში კარგად მოვამწიფოთ და მისგან საინტერესო საშუალოსხეულიანი წითელი ღვინო მივიღოთ.

თაზო თამაზაშვილი: ლეჩხუმი ერთ-ერთი უძველესი მხარეა, სადაც იწარმოებოდა ღვინო. დღეს, აქ მცირე საოჯახო მარნებს ვხვდებით. ვენახების ფართობებიც მცირეა. ლეჩხუმელები უმეტესად ნატურალურ მეღვინეობას მისდევენ.

რაც ეხება ამ რეგიონის ფლაგმან ჯიშს – უსახელოურს, დღეს, ის აღმოსავლეთ ევროპის ერთ-ერთი ძვირადღირებული ყურძნის ჯიშია. საბჭოთა კავშირის დროს, მისგან ბუნებრივად ნახევრად ტკბილი ღვინოები მზადდებოდა. სწორედ ასეთ ღვინოზე იყო მოთხოვნა მაშინდელ ბაზარზე, რამაც სამწუხაროდ, რეგიონი უკან დახია და თანამედროვე მსოფლიო ბაზარზე განვითარებისკენ მთავარ ხელის შემშლელ ფაქტორად მოგვევლინა. მოგეხსენებათ, დღეს, ბუნებრივად ნახევრად ტკბილი წითელი ღვინოები მაინცდამაინც დიდი პოპულარობით არ სარგებლობს. არადა, უსახელოურისგან ძალიან კარგი მშრალი ღვინის დამზადება შეიძლება.

საბა ქიტიაშვილი: საბჭოთა პერიოდის გემოვნებამ და მაღალმა ფასმა განაპირობა ისიც, რომ ბუნებრივად ნახევრად ტკბილ უსახელოურს ყიდულობდა ის მომხმარებელი, რომელიც გამოირჩეოდა მაღალი მსყიდველობითი უნარით, თუმცა ამ ჯიშის კონკრეტული გემოვნური თვისებები ცოტამ თუ იცოდა. სწორედ ამიტომ ამ ჯიშისგან მშრალ ღვინოს ბოლო პერიოდში აღარავინ ამზადებდა. შედეგად, უსახელოურმა ღვინის ნამდვილ მოყვარულებში ინტერესი დაკარგა, მაღალი ფასისა და ერთი ჩამოყალიბებული სტილის გამო. არადა, ის მართლაც შესანიშნავია თუნდაც მსუბუქი წითელი მშრალი ღვინოების დასამზადებლად.

თაზო თამაზაშვილი: ამ ყველაფრიდან გამომდინარე, მეღვინეობის დიდი ტრადიციების ეს მხარე დღეს ისეთ განვითარებას საჭიროებს, რომლის მეშვეობითაც შეძლებს თავის დამკვიდრებას სხვა პატარა და კარგად ცნობილი რეგიონების გვერდით. ამის პერსპექტივა ლეჩხუმს ნამდვილად გააჩნია, როგორც თავისი უნიკალური ადგილმდებარეობით, კლიმატითა და ნიადაგებით, ისე ყურძნის ჯიშებით.

განვითარებისთვის კი საჭიროა ნიადაგების კვლევა, ვენახების გაშენება სწორ ტერუარებში, ღვინი სტილების გამრავალფეროვნება. მიუხედავად იმისა, რომ ლეჩხუმი ძალიან პატარა რეგიონია, ტერუარების ნაკლებობას ნამდვილად არ განიცდის. აქ შესაძლებელია დამზადდეს როგორც სხვადასხვა სახეობის ცქრიალა ღვინო (ამაში ცოლიკოური მეღვინეების ნამდვილი მოკავშირე იქნება), ისე ტკბილი ღვინოები, რადგან ამ რეგიონის ერთ-ერთი მთავარი მიმართულება ბუნებრივად ნახევრად ტკბილი ტვიშია.

საბა ქიტიაშვილი: ჩვენი თაობა მსოფლმხედველობითა და მეღვინეობის ხედვებით სრულიად განსხვავდება წინა თაობებისგან. ვიცით მთელი მსოფლიოს მეღვინეობა, მათი ტერუარები, მათი გამოცდილება. ხოლო როდესაც ვიცით ლეჩხუმის მსგავსი პატარა რეგიონების გამოცდილება, მისი გადმოტანა ქართულ რეალობაშიც შესაძლებელია, რაც ძალიან მნიშვნელოვნად მიმაჩნია. მინდა აღვნიშნო ერთ-ერთი მცირე მეღვინეობა – „ბარბალეს მარანი“ და მისი მეღვინე თორნიკე მათითაშვილი, რომელსაც კარგი გამოცდილება და შედეგები აქვს ლეჩხუმური ღვინოების დამზადებაში.

ლეჩხუმი ჯიშების თვალსაზრისითაც გამორჩეულია. ავიღოთ თუნდაც ცოლიკოური, რომელიც საუკეთესოა ფართო პროფილის ღვინოების დასამზადებლად, ანდა ორბელური ოჯალეში, რომელიც ჯერ კიდევ ბევრ გამოკვლევასა და შესწავლას საჭიროებს, ბოლოს კი უსახელოური – გარდა წითელი მშრალი და სადესერტო ღვინოებისა, საინტერესოა მისი ცდა წყნარი ვარდისფერი ან თუნდაც ცქრიალა ღვინოების დასაყენებლად. ვისაც უსახელოური აქვს ლეჩხუმში, აუცილებლად ბევრი უნდა იმუშაონ, რათა არ დარჩნენ მხოლოდ ბუნებრივად ნახევრად ტკბილი ღვინის კატეგორიაში. სტილისტიკური მრავალფეროვნება არის ის, რაც აუცილებელია ლეჩხუმის განვითარებისთვის.

თაზო თამაზაშვილი: ამ მხარეში, მცირე მწარმოებლებმა აუცილებლად უნდა გაითვალისწინონ მსოფლიო ბაზრის თანამედროვე ტენდენციები, აწარმოონ იმ სტილის ღვინოები, რაც დღეს მოთხოვნადია და არ დასჯერდნენ ერთ კონკრეტულ ბაზარს. მათ ეს გააზრებულად უნდა გააკეთონ, უნდა გადაიყვანონ ლეჩხუმი სხვა კატეგორიაში – მცირე რეგიონი, რომელიც მსოფლიო თაროზე დაიკავებს ადგილს ღვინის ისეთ რეგიონებთან, როგორიც თუნდაც იტალიის ალტო ადიჯეა.

დღეს, მსოფლიო ღვინის თაროებზე ღვინოები დაყოფილია ადგილმდებარეობისა და ტერუარების მიხედვით, მაგალითად, “მაღალმთიანი რეგიონები”. ამ კატეგორიაში შეგვიძლია მოვახვედროთ ჩვენი ლეჩხუმი, იტალიის ალტო ადიჯე, გერმანიის რაინგაუ და სხვა.

გამომდინარე იქიდან, რომ ჩრდილოეთით სვანეთი ესაზღვრება, ლეჩხუმის კლიმატი გარკვეულწილად მაინც მკაცრია. აქ ბევრია კლდოვანი მასივები, სადაც ცხადია, ვენახები ვერ გაშენდება. სამაგიეროდ, ქვედა ნიადაგები გახლავთ ალუვიური, მსუბუქი თიხნარი, მათში კირის შემცველობა 10-15%-ია, რაც ძალიან პერსპექტიულია ღვინის ისეთი სტილებისთვის, რაზეც ზემოთ ვისაუბრეთ.

ნიკოლოზ ხომასურიძე: დაცული ადგილწარმოშობის დასახელების ღვინო ტვიშის მიკროზონა მდინარე რიონის მარჯვენა მხარეს მდებარეობს. რელიეფურად ეს ადგილები სხვადასხვა ექსპოზიციის სუსტად და საშუალოდ დაქანებულ ფერდობებს წარმოადგენს, მცირე ტერასისებური გავაკებებით. აქ ვენახების საერთო დახრილობა ძირითადად მიმართულია სამხრეთ და სამხრეთ-აღმოსავლეთისაკენ. ტვიში დარეგისტრირებულია როგორც ბუნებრივად ნახევრად ტკბილი ღვინო. სწორედ აქ შეიძლება გარკვეული კორექტივების შეტანა, ისევე როგორც ოყურეშის უსახელოურის შემთხვევაში, სადაც მეღვინეს აქვს შესაძლებლობა, უსახელოურისაგან სამი კატეგორიის ღვინო მიიღოს: მშრალი, ბუნებრივად ნახევრად მშრალი და ბუნებრივად ნახევრად ტკბილი. ამის ერთ-ერთი კარგი მაგალითია საოჯახო მარან ალპანას (სოფელი ალპანა) მშრალი ცოლიკოური – ძალიან ცინცხალი, გამოკვეთილი მჟავიანობითა და გამყოლი ცოცხალი გემოთი.
ისიც უნდა აღინიშნოს, რომ ბუნებრივად ნახევრად ტკბილი ღვინოები უკვე იმდენად არის ატაცებული ინდუსტრიული მწარმოებლების მიერ, რომ მცირე მარნები მათ ფასში კონკურენციას ცხადია, ვერ გაუწევენ; რომ აღარაფერი ვთქვათ იმაზე, თუ რა ტიპის ტექნიკური აღჭურვილობაა საჭირო ხარისხიანი ბუნებრივად ნახევრად ტკბილი ღვინოების დასამზადებლად, რაც იმავე მცირე მარნებისთვის პრობლემას წარმოადგენს.

თაზო თამაზაშვილი: მეღვინეობის მცირე რეგიონი თუ მაინცდამაინც ტკბილ ღვინოსთან უნდა იყოს ასოცირებული, მას უნდა გააჩნდეს როგორც მინიმუმ სოტერნის (რომელიც სპეციალური ვენახებიდან მზადდება) მსგავსი დიდი ისტორია. ლეჩხუმს ამის შესაძლებლობაც აქვს, თუმცა ამ პროცესის დასაწყებად წლები დასჭირდება. თუ ამ რეგიონში შესაბამის პირობებს შეუქმნიან ვენახებს, რათა მოხდეს ყურძნის კეთილშობილი სიდამპლით Botrytis cinerea-თი დაავადება, როგორც ეს ხდება ბორდოში – სოტერნის და ბარსაკის რეგიონებში, მაშინ შესაძლებელი იქნება ხარისხიანი, მაღალი რანგის ტკბილი ღვინოების დამზადება. და არ არის აუცილებელი ისინი მხოლოდ ინდუსტრიული წარმოების იყოს.
პერსპექტივები

თაზო თამაზაშვილი: ვიდრე ახალი ვენახების გაშენება, ან არსებულის განახლება დაიწყება, ლეჩხუმში აუცილებლად უნდა მოხდეს ნიადაგების ანალიზი, რათა ადგილი არ ჰქონდეს ამა თუ იმ ჯიშის არასწორ ადგილას გაშენებას. ვენახს მუდმივი განვითარება სჭირდება და ეს პროცესი არ უნდა წყდებოდეს მისი გაშენებიდან 7-10 წელიწადში. ჩემი სურვილია, მსგავს პატარა რეგიონში, რომელიც არ არის და არც უნდა იყოს დამოკიდებული ინდუსტრიულ წარმოებაზე, ვენახები იყოს სრულად ორგანული. არ ვგულისხმობ მაინცდამაინც ბიოდინამიკას, რომელიც მევენახის პერსონალური გადაწყვეტილებაა. ვენახების ორგანული წესით მოვლა აუცილებლად მიმაჩნია, რადგან სწორედ ეს განაპირობებს ღვინის მცოდნეებისა და სომელიეების ინტერესს, რომლებიც ეწვევიან ლეჩხუმს და ამ პატარა რეგიონის სოფლებიდან ღვინოებს მნიშვნელოვან თაროებზე გაიტანენ.

საბა ქიტიაშვილი: რა არის იმაზე უკეთესი, მცირე მარანი რომ გაქვს, მოსულ სტუმარს იქვე შენს პატარა ტერუარს რომ აჩვენებ, მის განსაკუთრებულობაზე დაელაპარაკები, ამავე ტერუარის ღვინოს გაასინჯებ და ადგილობრივ კულინარიასაც გააცნობ. ლეჩხუმის მცირე მარნების ამოსავალი წერტილი სწორედ ეს უნდა იყოს – ღვინოსთან ერთად ჰქონდეთ პატარა ტურისტული სივრცეები. კარგი იქნება აქაური მეღვინეების გაერთიანებაც, რისი წარმატებული მაგალითები ჩვენი ქვეყნის სხვა რეგიონებში უკვე გვაქვს. ეს წინ წაწევს ლეჩხუმს, რადგან ყველაზე დიდი საქმე რეგიონის განვითარებაში სწორედ ადგილობრივ მევენახე-მეღვინეების მეშვეობითა და გადაწყვეტილებებით ხდება.

ზემოთ ვახსენეთ ვენახების ტერასული გაშენება, რაც ამ მხარეში თავისუფლად არის შესაძლებელი და დამატებით შექმნის ტურიზმის განვითარების შესაძლებლობას. ასეთი უნიკალური პირობები ლეჩხუმს ბუნებამ უბოძა და ამას გამოყენება სჭირდება.

Homeland of Wine magazine latest issue: Autumn 2024